Pontevedra, xaneiro de 2018.- A Iniciativa Galega pola Memoria (IGM) amosou a súa perplexidade e o seu total rexeitamento ante o feito de que Manuel Picón, membro da Garda Civil de Pontevedra, utilice como perfil do seu whatsapp unha imaxe dunha man realizando o saúdo fascista sobre a bandeira de España e baixo o lema “Arriba España Siempre”. 

O colectivo, que agrupa a asociacións de toda Galiza, considera especialmente grave que esta imaxe loando o réxime xenocida do xeneral Franco sexa utilizada por unha persoa que, dado o seu cargo, está obrigada polo ordenamento xurídico a protexer a cidadanía e a defender o réxime democrático. Nese senso, solicitan que o Ministerio do Interior abra un expediente ao axente onde se determine se puido cometer algunha ilegalidade por reproducir o saúdo utilizado ademais de polos franquistas, polos fascistas italianos ou os nazis. 

A IGM reprocha que unha persoa con esta total carencia de valores democráticos fose condecorada polo corpo con motivo da celebración da patroa “o que vén a amosar, unha vez máis, que o goberno lonxe de condenar o franquismo, aplaude aos defensores dun réxime que asasinou a miles de persoas e condenou a moitas outras ao cárcere, o exilio ou a numerosas vexacións. Esas persoas foron castigadas por defender unha democracia que agora perpetua a memoria dos seus torturadores mentres esquece a da Galiza mártir”.

Pontecesures,  26 de outubro de 2017.- A Iniciativa Galega pola Memoria (IGM), que reúne a colectivos de toda Galiza, vén de denunciar a decisión do alcalde de Pontecesures, Juan Manuel Vidal, de someter á consulta da veciñanza a súa obriga de eliminar a simboloxía franquista en cumprimento da lei de memoria histórica. 
O rexidor cesureño respostou a unha petición de retirada do emblema da Falanxe dunha fonte, emitindo un bando no que propón unha consulta á veciñanza desa zona do municipio para decidir se cumpre ou non la Lei de Memoria Histórica.
A IGM, como punto de encontro das asociacións memorialísticas galegas, ten acordado demandar a eliminación de calquera iconografía que exalte o alzamento militar e o réxime criminal que provocou tantas vítimas no noso país. Independentemente de que nestes momentos haxa una lei que recolla a obriga, é unha cuestión básica na defensa dos dereitos fundamentais e na necesidade de perseguir a verdade, a xustiza, a reparación e as garantías de non repetición, que debemos a quen sufriron prisión, tortura, violacións e mesmo o asasinato por ser demócratas. 
Á IGM parécelle insultante que precisamente se queira revestir de democrático o enxalzamento da prohibición de ideas, organizacións e persoas. De haber unha opinión favorábel ao fascismo seria simplemente a constatación de que a eliminación física dos que tiñan outras opinións -que é o que representa esa ideoloxía- logrou o seu obxectivo no tempo e aínda hoxe se benefician do froito dos seus crimes.
É o colmo da perversión da democracia promover unha especie de referendo para avalar a pervivencia do franquismo cando este se define precisamente como a negación das liberdades democráticas mínimas. É unha burla ás vítimas e un insulto á intelixencia. 
Por iso esiximos que o concello de Pontecesures dea cumprimento á eliminación da simboloxía franquista que se lle pide sen máis dilacións.

As catrocentas persoas  que asistiron ao acto nacional, celebrado onte no vello campo de concentración, sacáronse fotografías con cartelas con lemas como “San Simón non é un parque de atraccións” que xa están sendo compartidos nas redes. Ademais iniciarase unha recollida de sinaturas
A escritora Susana Sánchez Arins, que foi a encargada de intervir na homenaxe nacional deste ano, reivindicou a través dun emotivo relato familiar, a implicación da xeración das netas do 36 na procura do verdadeiro relato do que pasou tras o golpe de Estado, “aínda que afecte ás nosas familias”
A campaña iniciouse coincidindo co acto nacional en memoria das vítimas do terror franquista que a IGM celebrou na mañá de onte na illa e que contou coa presenza de arredor de catrocentas persoas, entre elas, o parlamentario Luís Bará (BNG), a parlamentaria Ángeles Cuña Bóveda (En Marea), a deputada de Cultura da Coruña Goretti Sanmartín e o seu homólogo pontevedrés Xosé Leal. Os catro sumáronse á campaña fotografándose con cartelas con lemas como  “Polas vítimas da represión franquista, San Simón illa da memoria” ou “San Simón non é un parque de atraccións”, para a súa difusión en redes sociais.  Tamén o fixeron escritores como Xosé Álvarez Cáccamo, César Calvar ou a poetisa Susana Sánchez Arins, así como representantes de todos os colectivos agrupados na IGM. 
A Iniciativa denunciou no acto que iniciaba a campaña “para loitar contra o humillante trato que a administración autonómica dá ás vítimas do terror franquista, convertendo este lugar de represión e memoria nun parque de atraccións, con ginkanas para que as nenas e os nenos vaian na procura dun tesouro ou con excursión nas que as persoas participantes non reciben explicación ningunha do que foi esta illa no tempo do terror”. E advertiu que denunciará “cada acto contrario á memoria que a Xunta poña en marcha. Recolleremos sinaturas e esixiremos á administración que cambie de rumbo”.
A IGM, que tivo palabras de lembranza para Marivi Villaverde, Ana Viéitez, Lola Rodal, e Joaquina Dorado, loitadoras pola memoria falecidas recentemente, recoñeceuse na obriga de seguir o seu legado e proclamou que a posta en marcha desta campaña será “ só un primeiro paso para lograr pór fin á impunidade que durante corenta anos deu ao franquismo esta feble e desmemoriada democracia”.Dálles folgo, dixeron, boas novas para a memoria como o informe do relator da ONU, a recente anulación de xuízos franquistas polo Parlament Catalá ou a lección de dignidade de Ascensión Mendieta. 
Campos de concentración
O acto de onte estivo dedicado a lembrar os campos de concentración que o franquismo habilitou na Galiza, empezando pola propia illa de San Simón, na que estiveron retidas máis de seis mil persoas entre os anos 1936  e 1943.A marinense Enriqueta Otero Molas aportou datos sobre o campo de Ferrol facilitados pola asociación de familiares de marinos vítimas base naval Ferrol, e a escritora Susana Sánchez Arins puxo o broche de ouro ao acto cunha emocionante intervención na que, a través do relato da historia familiar, especialmente da súa tía Pilar Arines, unha das moitas mulleres da contorna que axudou aos presos de San Simón, pregou pola implicación “da xeración das netas” do 36 na procura do verdadeiro relato do que pasou, “aínda que afecte ás nosas familias”. Sánchez Arins é a autora do libro “Seique” no que precisamente narra a implicación do irmán da súa avoa na represión fascista.  

A illa de San Simón acollerá o vindeiro domingo, 16 de xullo, a xornada en homenaxe ás vítimas do terror franquista que cada ano organiza a Iniciativa Galega pola Memoria coincidindo coa data en que tivo lugar o golpe de Estado. 
Preto de catrocentas persoas xa contactaron cos colectivos agrupados na Iniciativa para reservar praza nos barcos que, desde ás nove e media da mañá, partirán do porto de San Adrián de Cobres, no Concello de Vilaboa, para cubrir o traxecto ata a illa. Como sempre, a xornada terá un carácter reivindicativo e neste 81 aniversario do golpe fascista estará dedicada aos cárceres e campos de concentración que os golpistas habilitaron nas distintas cidades de Galiza para confinar ás persoas que defenderon a legalidade republicana: San Simón, Camposancos, Oia, Figueirido, Rianxo, Padrón, A Pobra do Caramiñal, Muros, Lavacolla, Betanzos, Ferrol, Cedeira, Ribadeo, Celanova…
O acto central da xornada será ás doce do mediodía na illa de Santo Antón e contará coa intervención da escritora Susana Sánchez Arins. 

Acto reivindicativo nun lugar emblemático
A illa de San Simón é todo un símbolo tanto do que supuxo a represión franquista como da resistencia que, pese ao que se acostuma pensar, opuxo o pobo galego ao golpe, así como da solidariedade que, cos presos do Lazareto amosaron moitas persoas da contorna e moi especialmente as mulleres, que lles levaban comida, roupa limpa e consolo. 
Este espazo foi campo de concentración entre 1936 e 1943 e nel estiveron máis de 6.000 persoas confinadas nunhas condicións extremadamente duras de fame, frío, enfermidade, tortura e un terror que tiña como expresión máxima as sacas nocturnas. A pesar disto, o actual goberno galego desmantelou a política de memoria que se iniciara no ano 2006 neste lugar simbólico coa súa declaración como Illa da Memoria por parte do bipartito que ademais puxo en marcha, da man dos colectivos, numerosas actividades de homenaxe e difusión relacionadas coa recuperación da memoria histórica das vítimas do franquismo.
Todas estas iniciativas foron eliminadas a partir do 2009, baleirando o actual goberno a illa de calquera contido relacionado co seu pasado como campo de concentración franquista, chegando incluso a cambiar a denominación de illa da Memoria por illa do Pensamento. A partir dese momento foi a Iniciativa Galega pola Memoria a que tomou as rendas da organización da Homenaxe Nacional, á que sempre se outorga un dobre carácter de recoñecemento e tamén de reivindicación.
Así, o acto do 16 de xullo servirá para reivindicar unha vez máis a aprobación dunha política pública da memoria de carácter estatal e por parte do goberno galego, baseada no respecto aos dereitos humanos e particularmente ao dereito á verdade, á xustiza e á reparación, o que obrigatoriamente debe ir aparellado coa derrogación da lei de Amnistía de 1977 e a anulación dos xuízos e condenas ditadas por tribunais franquistas. Tamén, que se recupere a denominación oficial de San Simón como Illa da Memoria, converténdoa de novo en espazo simbólico da memoria colectiva da represión, a resistencia e a solidariedade, no que se desenvolva un programa anual de actividades centradas nesta temática.

“Que unha corporación local pretenda equiparar a quen provocou unha ditadura de corenta anos con quen defendeu os dereitos e as liberdades parécenos unha nova burla ás vítimas do fascismo español e ás súas familias”, di a IGM, que conta para a denuncia co respaldo de familiares das vítimas dese concello

Pontevedra, 29 de xuño de 2017.- A Iniciativa Galega pola Memoria (IGM), que agrupa colectivos de toda Galiza, quere amosar o seu total rexeitamento a actos que supoñan a equiparación das vítimas do franquismo e os seus verdugos, como o que vén de aprobar en sesión plenaria a corporación municipal de Cerdedo-Cotobade para Ponte do Barco-Pedre. 
Ponte do Barco-Pedre é un lugar de represión franquista e un símbolo da memoria democrática galega. No ano 2006 colocouse alí un monolito que lembra o asasinato, o 13 de agosto de 1936, dos sindicalistas da CNT de Cerdedo Francisco Arca e Secundino Bugallo. Promovido pola asociación ecoloxista e cultural Verbo Xido e sufragado por suscrición popular, o monolito foi obxecto de numerosas agresións fascistas e restaurado e reposto en diversas ocasións pola entidade. 
Ao seu carón celébrase desde hai anos, e por iniciativa popular, unha convocatoria na memoria das persoas que sufriron a represión franquista, mais no último pleno da corporación que preside Jorge Cubela aprobouse por unanimidade apropiarse do acto en cuestión, para, a partir deste ano, convertelo nunha “homenaxe formal a todas as vítimas”, deturpando o seu sentido e finalidade, e obviando incluso as recomendacións que ten feito o relator especial da ONU para este tipo de actuacións. 
O acordo xurdiu dunha moción socialista enmendada polo Partido Popular de tal xeito que vén a perpetuar o discurso franquista de dous bandos equidistantes enfrontados, sen facer distinción entre as persoas que foron asasinadas por defender a legalidade republicana e as que apoiaron un golpe de Estado que na Galiza non derivou en Guerra Civil senón nun brutal xenocidio que custou a vida a máis de cinco mil persoas e condenou a moitos milleiros ao agocho, o cárcere, o exilio, o ostracismo, a depuración laboral e unha morea de torturas. Crear un novo marco de homenaxes carentes de contexto ou que o terxiversan supón un total descoñecemento da memoria democrática ou o que é peor, unha total incoherencia política.
Parece esquecer o acordo que a realidade é que todas as persoas asasinadas no territorio galego defendían as liberdades e que todas as que morreron no campo de batalla tamén son vítimas dun golpe de Estado: o dado en xullo de 1936 por parte da xerarquía militar, co apoio do capital e a igrexa cómplice, para pór freo aos avances sociais que na loita contra a desigualde ía dando a II República. Que unha corporación local pretenda equiparar a quen provocou unha ditadura de corenta anos con quen defendeu os principios democráticos que dita corporación debería representar, parécenos unha nova burla ás vítimas do fascismo español e ás súas familias, máis aínda cando tal decisión, que muda por completo o contido do acto e do monumento, tómase sen ter en conta ás familias das vítimas.
Tras corenta anos de ditadura, e outros corenta no que nas institucións oficiais predominou a desmemoria, asistimos a unha nova ofensa ás vítimas, que a día de hoxe aínda non foron recoñecidas xurídica e socialmente como tais: a perpetuación do discurso franquista baixo a apariencia de homenaxe “neutral”. Pero a neutralidade é contraria á memoria, equipara a vítimas e verdugos e, neste caso, pretende substituír unha verdadeira homenaxe aos defensores da legalidade republicana cun acto no que se lles xunta cos seus represores ou con outros partidarios dos golpistas falecidos na contenda, que, por certo, xa foron homenaxeados e reparados dabondo polo réxime de Franco. Só é memoria o relato da verdade, e calquera formación política que ampare acordos como o de Cerdedo Cotobade non fai máis que converterse en cómplice da perpetuación da aldraxe.
Teñen tan claro que non apostarán pola memoria que especifican no acordo que non darán nin un céntimo de euro para sufragar a suposta homenaxe. E o que é peor, néganse a retirar os honores ao ex alcalde franquista, Manuel Gutiérrez, a pesar de que dous xulgados xa dictaminaron que non hai ofensa ningunha en incluílo entre os responsábeis da barbarie. En definitiva, lonxe de honrar a memoria, o acordo da corporación de Cerdedo ampara a impunidade dos autores das represalias e perpetúa o abandono das familias esquecidas. 
A Iniciativa Galega pola Memoria lamenta que desde organismos oficiais se fomenten actuacións deste tipo no canto de apoiar as homenaxes que veñen facendo as familias e as asociacións de memoria desde hai anos, e por iso prega ás agrupacións políticas que o consentiron, un cambio de rumbo.

O Concello de Pontevedra, en colaboración coa comisión pola memoria histórica "Sempre con vós. Cidadanía pola verdade", xunto co "Instituto de Estudos Miñoranos" de Gondomar e a "Asociación Cultural Vagalumes" da Estrada traen a Galiza o documental "A Guerra também foi nossa", unha reportaxe da Radio e e Televisão de Portugal sobre a historia dos portugueses represaliados por Franco na guerra civil española. Proxectarase nos tres concellos entre os días 30 de maio e 1 de xuño, contando coa presenza das autoras.

A guerra civil tamén marcou para sempre a vida de millares de familias portuguesas. Cidadáns que vivían preto da fronteira ou traballaban en varias rexións españolas, víronse atrapados no conflito. Cando estalou a guerra en 1936 había 30000 portugueses emigrantes no Estado Español, constituíndo a comunidade estranxeira máis numerosa. Tres anos despois, a represión afectou só na Galiza a 370 veciños portugueses, constatando o asasinato de 68 persoas.

Na reportaxe "A guerra também foi nossa", a RTP conta historias inéditas de portugueses que, a pesar de non teren ido á fronte de batalla, foron fusilados ou desapareceron a mans das forzas franquistas. Oitenta anos despois percorren a raia luso-española, da Galiza ao Alentejo, do Minho a Andalucía e rescatan as historias destes portugueses e das súas familias rotas polo horror da guerra.

Entre esas historias destacan as de Manuel Graciano Araújo e Abílio Barbosa Araújo. Manuel, natural de Viana do Castelo, residía temporalmente na Estrada, onde traballaba como xornaleiro e canteiro. Membro do PCE, foi acusado de galeguista e comunista e internado no campo de concentración da Illa de San Simón. Posteriormente, foi xulgado en Pontevedra por rebelión militar co resultado de sentenza a pena de morte e executado o 28 de decembro de 1936 na mesma cidade, rexistrándose a morte a causa de colapso cardíaco. Os seus restos repousan no cemiterio municipal de San Amaro da cidade do Lérez.

Abílio, nado en Paredes de Coura e residente en Gondomar, foi asasinado en 1937 no Rosal e soterrado pola veciñanza. O seu corpo foi exhumado en 2010 polo Instituto de Estudos Miñoráns, en colaboración con forenses do Instituto de Medicina Legal de Santiago.

"A Guerra também foi nossa" é unha reportaxe da xornalista Ana Luísa Rodrigues, con imaxes de Carla Quirino e edición de José Rui Rodrigues. Conta coa colaboración e asesoramento do investigador Dionisio Pereira, quen estará presente e varias das proxeccións.

A calidade do documental, de 44 minutos de duración, foi recoñecida o pasado mes de febreiro coa nominación aos "Prémios da Sociedade Portuguesa de Autores", na categoría de mellor programa de información televisiva. 

Calendario de proxeccións:

• Pontevedra, martes 30 de maio ás 20:30 horas, no Arquivo Provincial (Rúa Pai Amoedo, 1), con Dionisio Pereira e Xosé Álvarez Castro
• Gondomar, mércores 31 de maio ás 20:30 horas, na aula de cultura de Ponte de Rosas, con Xilberte Manso, vicedirector do IEM, e Antonio Arauxo Quintas, tenente alcalde de Gondomar e neto de Abilio Araúxo, asasinado en San Xián (O Rosal)
• A Estrada, xoves 1 de xuño ás 20:30 horas, no Museo do Moble e da Madeira (MOME),  con Dionisio Pereira

28 e 31 de marzo e 1 de abril de 2017
Casa da Luz (praza da Verdura) - Pontevedra
Programa
Martes 28 de marzo
20:30 h. O espolio do Pazo de Meirás. Unha historia de abusos e corrupción
Conferencia de Carlos Babío, investigador, e Manuel Pérez Lourenzo, historiador
Venres 31 de marzo
17:00 h. O que puido ser e o que somos
•    Xosé Álvarez Castro, profesor, historiador e investigador. As sociedades agrarias e o ensino da República
•    Encarna Otero, profesora, historiadora e investigadora. A muller na República, no franquismo e hoxe
•    Luís Bará, Concelleiro de Patrimonio Histórico. A pegada do franquismo no territorio e a paisaxe: os encoros, o monte e as infraestruturas
18:30 h. A transmisión da represión franquista hoxe, faladoiro moderado por Montse Fajardo. Coa participación de:
•    María Lores, veciña de Pontevedra, neta dun sindicalista asasinado no 36
•    Susana Sánchez Arins, profesora e escritora, autora do libro "Seique"
•    Esther F. Carrodeguas, xornalista e escritora, autora da obra teatral "Voaxa e Carmín"
•    Julia Lago, participante no documental "A pegada dos avós"
Sábado 1 de abril
10:30 h. O rostro e o rastro da violencia (1939-2017)
Conferencia de Anna Miñarro, psicóloga clínica e psicoanalista
12:00 h. Franquismo sem Franco. Pervivéncias do espírito da ditadura na sociedade democrática
Conferencia de Carlos Velasco Souto, doutor en Xeografía e Historia e escritor.

* Inscrición no correo electrónico patrimoniocultural@pontevedra.gal indicando nome, apelidos e teléfono